ΠΑΤΡΕΑΣ

Ο Ιδρυτής της πόλης

Η Πάτρα ιδρύεται το 1082 π.X. απο τον Λάκωνα Πατρέα, υιό του Πρευγένη, όταν, διωκόμενος από τους Δωριείς, ήρθε στην Αχαϊα και συνένωσε τις Ιονικές πολίχνες Αρόη, Μεσσάτιδα και Άνθεια.

Είχε προηγηθεί κατά τη Μυκηναϊκή περίοδο (1580-1100 π.X.), ανάπτυξη της περιοχής, όπως αποδεικνύεται από τα ευρήματα των μυκηναϊκών νεκροταφείων και των οικισμών στην περιοχή. 

Αρχαιολογικό Πάρκο της Βούντενης
Σημαία Αχαϊκής Συμπολιτείας

Η Αχαϊκή Συμπολιτεία

Η συνομοσπονδία των πόλεων-κρατών ρύθμιζε τις διαφορές και τα κοινά συμφέροντα των πόλεων που συμμετείχαν. Για κάποιους ιστορικούς αυτό το διοικητικό σύστημα ήταν ένα από τα πρώιμα αντιπροσωπευτικά πολιτικά συστήματα, όπου οι αποφάσεις παίρνονταν δια αντιπροσώπων των πόλεων στην κεντρική συνέλευση.

Σημαία της Αχαϊκής Συμπολιτείας

Στα μέσα του 5ου αι. π.X. η Πάτρα συμμετέχει στο Α΄ Αχαϊκό Κοινό, που διαλύεται το 322 π.X. Με βάση αυτής της παλαιότερης συνομοσπονδίας, το 280 π.X, γίνεται η αναβίωση της Αχαϊκής Συμπολιτείας. Η ομοσπονδία αυτή στηρίχτηκε στην ισότητα και τη δημοκρατία, με τη συμμετοχή των πόλεων Πάτραι, Δύμη, Αίγιο. Βούρα, Φαραί, Τριταία, Αιγείρα, Λεόντιο, Αιγές, Πελλήνη, Ελίκη και Κερύνεια.

Ρωμαίοι Οκταβιανός Αυγούστος

Έρχονται οι Ρωμαίοι

Το 146 π.X. διαλύεται η Αχαϊκή Συμπολιτεία οριστικά όταν οι Ρωμαίοι νικούν τους Έλληνες στην μάχη της Λευκόπετρας στην Κόρινθο. Η Πάτρα μαζί με τα υπόλοιπα Ελληνικά εδάφη καταλαμβάνεται από τους Ρωμαίους. 

Οκταβιανός Αύγουστος (63π.χ - 14 μ.χ)

Στις 2 Σεπτεμβρίου 31 π.X έγινε η Nαυμαχία του Ακτίου. Η πολιτική και προσωπική αντιπαλότητα ανάμεσα στον Οκταβιανό και τον Μάρκο Αντόνιο εξελίχθηκε σε μια από τις μεγαλύτερες θαλάσσιες συγκρούσεις στην ιστορία της αρχαιότητας στην θαλάσσια περιοχή του Ακτίου στην είσοδο του Αμβρακικού Κόλπου. Η σύγκρουση ανάμεσα στις 400 γαλέρες, 73,000 άντρες και 12,000 ιππείς του Οκταβιανού και τις 460 γαλέρες, 80,000 άντρες και 15,000 ιππείς του Αντωνίου κατέληξε στη νίκη του Οκταβιανού.

Το συμβάν αυτό επηρέασε θετικά την πόλη γιατί ανέδειξε στους Ρωμαίους την στρατηγική σημασία της τοποθεσίας για τη ναυτική επικοινωνία με την Ιταλία. Ο Οκταβιανός είναι ο πρώτος ο οποίος αποφασίζει να δώσει στην πόλη νέα πνοή θέλοντας να εγκαταστήσει κάπου τους παλαίμαχους στρατιώτες τους. Το 14 π.X. ιδρύει Ρωμαϊκή αποικία με την ονομασία Colonia Augusta Achaica Patrensis. Με την κατασκευή δρόμων, ιερών και δημόσιων κτιρίων, όπως το Ωδείο, το Υδραγωγείο και το Στάδιο, τα περισσότερα εκ των οποίων αποτελούν προσφορές των αυτοκρατόρων Τιβερίου, Νέρωνα και Ανδριανού, η Πάτρα μετατρέπεται σε σημαντικό κέντρο του Ρωμαϊκού κόσμου.

Ο Παυσανίας (110-180), ο Έλληνας περιηγητής και γεωγράφος, κατά την περιήγησή του τον 2ο αιώνα, αποτυπώνει στα «Αχαϊκά» του την ακμή της πόλης.

Μωσαϊκό πάτωμα με καλλιτεχνικούς και αθλητικούς αγώνες. Υψηλά Αλώνια, Τέλη 2ου - αρχές 3ου αιώνα μ.χ. Πάτρα, Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Πάτρα
Ρωμαίοι μωσαϊκό
Ρωμαίοι μωσαϊκό 2-3ος αιώνας
Ρωμαίοι μωσαϊκό 2-3ος αιώνας
Τμήμα του σταυρού του Αγίου Αντρέα στον ναό των Πατρών

Ο Σταυρικός θάνατος του Απόστολου Ανδρέα

Τομή στη ιστορία της Πάτρας, αποτελεί ο σταυρικός θάνατος του Αποστόλου Ανδρέα το 66 μ.X. επί Νέρωνος.

Τμήμα του σταυρού, Ιερός Ναός Αγίου Ανδρέα
Βυζαντινή αυτοκρατορία

Η εποχή του Βυζαντίου

Στις 11 Μαΐου 330 εγκαινιάζεται η πόλη της Κωνσταντινούπολης από το Κωνσταντίνο ως νέο διοικητικό κέντρο της αυτοκρατορίας. Από το 330 μ.X η Πάτρα ανήκει στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία.  

Το σύστημα διοίκησης της τετραρχίας που εφαρμόστηκε από τον Διοικλητιανό από το 293 μ.χ σε μια γεωγραφικά απέραντη αυτοκρατορία καθόρισε την ιστορική πορεία της πόλης.

Ρωμαϊκη αυτοκρατορία τετραρχία

Το 375 μ.X. η πόλη καταστρέφεται από ισχυρό σεισμό.

Τον 6ο αι. στη θέση της αρχαίας ακρόπολης, αρχίζει επί Ιουστινιανού η κατασκευή του Κάστρου. 

Μετά τον εκχριστιανισμό των Σλάβων, η Πάτρα, από επισκοπική έδρα γίνεται Μητρόπολη και υπάγεται από το 806 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη. 
Από το 805 έως το 1147 η πόλη πολιορκείται και λεηλατείται διαδοχικά από του Σλάβους, Σαρακηνούς, Βούλγαρους και Νορμανδούς. 

Η Πατρινιά αρχόντισσα Δανιηλίς κατα την διάρκεια του ταξιδιού της στην Πόλη

Τα λινά και μεταξωτά της Πάτρας

Από τον 9ο αι. έως και τον 12ο αι. παρατηρείται μια σημαντική οικονομική άνθηση με την ανάπτυξη της βιοτεχνίας λινών και μεταξωτών υφασμάτων, χάριν της χήρας Δανιηλίδος. Η Δανιηλίδα ήταν μιά πάμπλουτη αρχόντισσα της Πάτρας του 9ου αιώνα, ιδιοκτήτρια μεγάλων εκτάσεων της Πελοποννήσου και είχε μεγάλη επιχειρηματική δράση στον τομέα αυτό. Μέσα από αυτήν την εμπορική ανάπτυξη, το λιμάνι γίνεται ο ενδιάμεσος σταθμός ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση.

Η χήρα Δανιηλίς πηγαίνει στην Κωνσταντινούπολη για να συναντηθεί με τον αυτοκράτορα Βασίλειο. Μικρογραφία από το Χρονικό του Ιωάννη Σκυλίτζη, τέλη 12ου-αρχές 13ου αιώνα. Madrid, Biblioteca Nacional, fol. 102r(a). © Biblioteca Nacio

Η Δανιηλίς γνώρισε τον μελλοντικό αυτοκράτορα Βασίλειο Α' τον Μακεδόνα σε μια επίσκεψη που έκανε στην Πάτρα όταν ήταν ακόμη συνοδός του αυτοκρατορικού αντιπροσώπου. Του προσέφερε πλούσια δώρα και κτήματα που αποδείχθηκαν χρήσιμα στην άνοδό του στον θρόνο.

Σήμερα υπάρχουν τρεις περιοχές που μας υπενθυμίζουν το πέρασμα της Δανηιλίδας από αυτόν τον κόσμο: το Βλατερό, τα Καντριάνικα και τα Βασιλικό. Η Δημοτική Αρχή της πόλης έδωσε το όνομα της σε μια οδό της Πάτρας.

Η Πατρινιά αρχόντισσα Δανιηλίς. Μικρογραφία από το Χρονικό του Ιωάννη Σκυλίτζη, τέλη 12ου-αρχές 13ου αιώνα. Madrid, Biblioteca Nacional, fol. 102r(a). © Biblioteca Nacio

Το 1205 η Πάτρα καταλαμβάνεται από τους Φράγκους και έως το 1276 - ως βαρονία πια- υπάγεται στο Πριγκηπάτο της Αχαϊας ή Πριγκηπάτο του Μορέως. Η περίοδος της Φραγκοκρατίας διαρκεί έως το 1429. Τη χρονιά αυτή ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος καταλαμβάνει την Πάτρα και το Κάστρο της. 

Από το 1460 η Πάτρα ανήκει στο Μυστρά, έχοντας από το 1449 έως το 1460 δεσπότη τον Θωμά Παλαιολόγο.

Στις 15.5.1458 η Πάτρα καταλαμβάνεται από τους Τούρκους.

Το 1460 ο Θωμάς Παλαιολόγος φεύγοντας από την Πάτρα μεταφέρει στη Ρώμη και παραδίδει στον Πάπα Πίο τον Β΄ την Κάρα του Αποστόλου Ανδρέα. 
 

Άνοδος του Μωάμεθ Β' στην Αδριανούπολη, 1451

Τουρκοκρατία

Από το 1460 έως το 1689 η Πάτρα διανύει την πρώτη περίοδο της Τουρκοκρατίας.

 

Άνοδος του Μωάμεθ Β' στην Αδριανούπολη, 1451, Ανώνυμος, Μουσείο Τοπ Καπί
Η εκκλησία του Παντοκράτορα ως τζαμί επί Τουρκοκρατίας. (Χαρακτικό E.Finden). Δημοτική Βιβλιοθήκη Πατρέων.
Η εκκλησία του Παντοκράτορα ως τζαμί επί Τουρκοκρατίας. (Χαρακτικό E.Finden). Δημοτική Βιβλιοθήκη Πατρέων.

 

Το 1532 οι Ισπανοί με τη βοήθεια των υπoδούλων εκδιώχνουν τους Τούρκους, αλλά το 1533 οι Τούρκοι την ανακαταλαμβάνουν και προβαίνουν σε σφαγές και λεηλασίες.

Στις 7.10.1571 διεξήχθη ανοιχτά του Πατραϊκού κόλπου, κοντά στις Εχινάδες νήσους, η «Ναυμαχία της Ναυπάκτου», όπου ο «Ιερός Συνασπισμός» των Ισπανών και Ενετών, καταναυμαχεί τον Οθωμανικό στόλο. 

Η Πάτρα το 1572 υποδουλώθηκε ξανά στους Τούρκους, πληρώνοντας με αίμα τις εξεγέρσεις. Από το 1687 έως το 1715, η Πάτρα περιέρχεται στους Ενετούς και στη συνέχεια πάλι στους Τούρκους. 

Από το 1715 αρχίζει η δεύτερη περίοδος της Τουρκοκρατίας, με δραματική μείωση του πληθυσμού της πόλης ένεκα των αλλεπάλληλων λεηλασιών. 

Το 1770 με τα Ορλωφικά, την αποτυχημένη επανάσταση των Ελλήνων που υποκινήθηκε από τους Ρώσους εναντίον των Οθωμανών κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου (1768-74), η πόλη δέχεται ένα ακόμα πλήγμα, ενώ ισοπεδώνεται ο ναός του Αγίου Ανδρέα.