Σπυρίδων Τζέτζος, Σχέδιο της πόλεως των Πατρών.1885. 80,5Χ58,6 εκ. Δωρεά υιού Γεωργίου Κοζάκου, στον Δήμο Πατρέων το 1966
Η Δημοτική Πινακοθήκη Πατρών θα φιλοξενήσει για δεύτερη φορά την έκθεση «Χαρτών Μνήμες, Πάτρα 1831-1943» από την Τρίτη 2 Οκτωβρίου έως το Σάββατο 27 Οκτωβρίου 2018.
Η έκθεση είναι παραγωγή του Δήμου Πατρέων και αποτελεί μια επιστημονική προσέγγιση της εξέλιξης του Πολεοδομικού σχεδιασμού της πόλης από το 1831 έως και το 1943.
Η έκθεση πρωτοπαρουσιάστηκε από τον Δήμο Πατρέων στο πλαίσιο της τελετής έναρξης του 13ου Εθνικού Συνεδρίου Χαρτογραφίας, με γενικό τίτλο «Η χαρτογραφία στο διαδίκτυο, σύγχρονες τάσεις και προοπτικές» και τη συμμετοχή προσωπικοτήτων από τον διεθνή χώρο, στην Αγορά Αργύρη στις 22 Οκτωβρίου 2014.
Οι μηχανικοί του Δήμου Πατρέων μετά από χρόνια ενασχόλησης, επιμελήθηκαν και ανέδειξαν το μοναδικό αρχειακό χαρτογραφικό υλικό του Δήμου, που περιλαμβάνει μια σειρά πρωτότυπων διαγραμμάτων και χαρτών ενός αιώνα ζωής, και μέσω αυτών παρουσιάζεται η πολεοδομική εξέλιξη του παλαιού σχεδίου πόλεως Πατρών από το 1831 έως το 1943, αποτυπώνονται κενά και αστοχίες και εξηγείται η ανάγκη να λυθούν συσσωρευμένα προβλήματα του σημερινού πολεοδομικού συγκροτήματος.
Τον συντονισμό της έκθεσης και της έκδοσης πραγματοποίησε η Ελένη Αλεξοπούλου, δ/ντρια Αρχιτεκτονικού Έργου Δήμου Πατρέων. Την Επιλογή –Ψηφιοποίηση και τον Σχολιασμό των Χαρτών επιμελήθηκαν η Ελένη Αλεξοπούλου και ο Στέλιος Σταματίου – Κώνστας, Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός Δήμου Πατρέων.
Για την πραγματοποίηση της έκθεσης ήταν πολύ σημαντική επίσης η εξειδικευμένη επιστημονική υποστήριξη του καθηγητή του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Β. Παππά και των συνεργατών του.
Η όλη εργασία, αποτυπώνεται στην ομώνυμη έκδοση πολυτελούς λευκώματος όπου περιλαμβάνει αναλυτικά Χάρτες, Διαγράμματα, Κείμενα της φιλολόγου-ιστορικού Γιώτας Καΐκα – Μαντανίκα για την Πάτρα και το Σχέδιο Πόλεως.
Οι συζητήσεις αυτής της περιόδου σχετικά με το Σχέδιο Πόλεως Πατρών με αφορμή τις νέες κυκλοφοριακές μελέτες στη πόλη, το νέο δίκτυο πεζοδρομήσεων, το σιδηρόδρομο, την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων και μια σειρά κυκλοφοριακών και πολεοδομικών σχεδιασμών, φέρνουν στην επικαιρότητα το περιεχόμενο και σκοπό της έκθεσης.
Οι επιμελητές της έκθεσης επισημαίνουν ότι: «η ανάγνωσή όλου αυτού του υλικού είναι ενδιαφέρουσα για όλους τους παροικούντες στην Πάτρα, ακόμα και από τους μη κατ’ επάγγελμα εξειδικευμένους, αφού στους χάρτες προβάλλεται η πόλη μετά την Τουρκοκρατία, αναδεικνύεται ο σχεδιασμός της, εξάγονται συμπεράσματα για τη μετέπειτα διαχείριση του Σχεδίου Πόλεως, αναγνωρίζονται κτίρια και ιδιοκτήτες των οποίων οι οικογένειες διαμένουν ακόμη στην πόλη, βλέπουμε τη θέση του Αλληλοδιδακτικού Σχολείου (Πούμπλικο) και τη διανομή των εθνικών γαιών, μαθαίνουμε τη διαδρομή της βόλτας των Πατρινών στο Γυρί, στο Μπολσοκάκ, και αποκτούμε άποψη για τον τρόπο σύνταξης των τοπογραφικών διαγραμμάτων εκείνης της εποχής».
Δίνεται επιπλέον η δυνατότητα να πραγματοποιηθούν οργανωμένες ξεναγήσεις σε μαθητές σχολείων με τη συνεργασία των Διευθύνσεων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, σε φοιτητές Α.Ε.Ι (Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών, κ.α), και άλλων Σχολών και Τμημάτων Τ.Ε.Ι και Ι.Ε.Κ καθώς και σε όποια άλλη Συλλογικότητα και Φορέα της πόλης εκδηλώσει το ενδιαφέρον.
Διάρκεια έκθεσης: 1η έως 27 Οκτωβρίου
Δημοτική Πινακοθήκη: Μαιζώνος 110 (ισόγεια αίθουσα Βιβλιοθήκης) – Τηλ. 2610 624-088, 2610 222-049.
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη έως Σάββατο: 10.00π.μ-3.00μ.μ.
Τρίτη και Παρασκευή : 6.00μ.μ-9.00μ.μ
Κυριακή & Δευτέρα: κλειστά
Η ΕΚΘΕΣΗ
Στον πρόλογο του ομώνυμου λευκώματος, που υπογράφουν οι μηχανικοί του Δήμου Πατρέων (Ελένη Αλεξοπούλου και Στέλιος Σταματίου), που εργάστηκαν για το βιβλίο, αναφέρονται περιληπτικά τα εξής:
Τα «αραχνοΰφαντα» διαγράμματα, που μετρούσαν τότε πάνω από 100 χρόνια ζωής, με τα καλλιγραφικά γράμματα στους τίτλους και στα υπομνήματα, με τις υπογραφές βασιλέων και υπουργών, απλώνονταν καθημερινά στα τραπέζια και πάνω τους με χάρακες και μολύβια όλοι εμείς οι ενασχολούμενοι με το Σχέδιο Πόλεως, χρησιμοποιώντας τα ως το κυρίως υπόβαθρο της δουλειάς μας, ερμηνεύαμε, μετρούσαμε, σχεδιάζαμε και αποφασίζαμε για την εφαρμογή του, αλλοιώνοντας εν μέρει το περιεχόμενο αυτών των κειμηλίων.
Σταδιακά, συνειδητοποιώντας την αξία της μοναδικότητας και ιστορικότητας των διαγραμμάτων και με σύμμαχο τις δυνατότητες που η ηλεκτρονική τεχνολογία προσφέρει, όλο αυτό το αρχειακό υλικό ψηφιοποιήθηκε και ασφαλές πλέον θα μείνει ως παρακαταθήκη στους επόμενους από μας αλλά και σε όσους άλλους εκφράσουν τη διάθεση να ασχοληθούν με την πολεοδομική ιστορία της Πάτρας.
Άξιο αναφοράς επίσης είναι το υλικό που παρουσιάζεται σε αυτή την έκδοση, χωρίς καμία επεξεργασία και με φθορές και το οποίο είναι μέρος του υπάρχοντος στο αρχείο του Δήμου και του ΥΠΕΚΑ, ενώ κάποιο προέρχεται από το προσωπικό αρχείο συνδημοτών, όπως του συναδέλφου μηχανικού κ. Αλέξη Δημητρόπουλου, ο οποίος με την ευαισθησία που αρμόζει στο παρελθόν τα διαφύλαξε ως κειμήλια και είχε την ευγενή καλοσύνη να μας τα διαθέσει και να μας επιτρέψει να τα προβάλουμε, της κ. Λήδας Τασσοπούλου-Παπαμανώλη, που τα ανέσυρε από το οικογενειακό της αρχείο, και του δικηγόρου Πατρών κ. Αλκαίου Βγενόπουλου, που διακρίνοντας το ενδιαφέρον του Δήμου μάς δώρισε ό,τι είχε στην κατοχή του.
Το μοναδικής αξίας και αισθητικής τοπογραφικό διάγραμμα της πάλαι ποτέ ιδιοκτησίας του Θεμιστοκλέους Χρυσανθόπουλου προέρχεται από το προσωπικό αρχείο των κ.κ. Ηλία και Πανάγου Αθανασόπουλου το γένος Γερούση, ψηφιακό αντίγραφο του οποίου μας παραχωρήθηκε με την ευγενική μεσολάβηση του συναδέλφου μηχανικού κ. Θωμά Ζαχαρόπουλου.
Στην προσπάθειά μας για την ανάδειξη αυτού του πλούτου της πόλης είχαμε την αμέριστη συμπαράσταση της φιλολόγου-ιστορικού κ. Γ. Καΐκα-Μαντανίκα, η οποία αφιλοκερδώς στόλισε την έκδοση με λόγια για την ιστορία της πόλης, την απλόχερη εξειδικευμένη επιστημονική υποστήριξη του καθηγητή του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Β. Παππά και των συνεργατών του, αλλά πάνω από όλους είχαμε αρωγό τη Δημοτική Αρχή, που αντιλαμβανόμενη την αξία του αρχειακού υλικού επιμελήθηκε αυτή την έκδοση».