Ο Δήμαρχος Πατρέων, Κώστας Πελετίδης, παραβρέθηκε την Κυριακή 13 Μάρτη, το πρωί, στο Σαραβάλι, στην επετειακή γιορτή για τη μάχη του Σαραβαλίου που έγινε στις 9 Μάρτη 1822 με αρχιστράτηγο τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.
Η εκδήλωση διοργανώθηκε από το Δήμο σε συνεργασία με τη Δημοτική Ενότητα Μεσσάτιδας, τη Δημοτική Βιβλιοθήκη - Πολιτιστικό Οργανισμό Δήμου Πατρέων και το Σύλλογο «Η Μάχη του Σαραβαλίου 9ης Μαρτίου 1822».
Παρόντες ήταν μέλη της Δημοτικής Αρχής, επικεφαλής δημοτικών παρατάξεων, εκπρόσωπος της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, δημοτικοί και διαμερισματικοί σύμβουλοι, πρόεδροι τοπικών κοινοτήτων, εκπρόσωποι φορέων και συλλόγων και πολλοί δημότες.
ΟΜΙΛΙΑ ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΓΙΟΠΟΥΛΟΥ
Για την ιστορική μάχη μίλησε η Αντιδήμαρχος, Αναστασία Τογιοπούλου, η οποία ανέφερε:
Η μεγάλη επανάσταση του 1821 αποτέλεσε για την Αχαΐα, την πόλη μας όπως και για την υπόλοιπη Ελλάδα, αποφασιστικής σημασίας γεγονός.
Στις 23 Μάρτη 1821 στην Πάτρα ο πατραϊκός λαός, με επικεφαλής τον ηρωικό τσαγκάρη Παναγιώτη Καρατζά, χτύπησε τους Οθωμανούς και τους εγκλώβισε στο Φρούριο της πόλης.
Ένα χρόνο μετά στις αρχές του Μάρτη του έτους 1822 η Πάτρα εξακολουθεί να βρίσκεται υπό τον Τουρκικό ζυγό.
Στο Κάστρο της πόλης βρίσκονται Τούρκοι με επικεφαλής τον Μεχμέτ Πασά. Στα περίχωρα κινείται άλλο τουρκικό στράτευμα το οποίο αφού έκαψε την Χαλανδρίτσα, συγκρούστηκε με τους άντρες του Πλαπούτα και του Γενναίου Κολοκοτρώνη και επέστρεψε στην Πάτρα.
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης έρχεται από την Τρίπολη για την απελευθέρωση της Πάτρας όπως είχε μετά από πολλές διαφωνίες αποφασιστεί στην συνέλευση της Επιδαύρου και στρατοπεδεύει με τους πολεμιστές του εδώ που βρισκόμαστε σήμερα στο Σαραβάλι.
Μαζί με το σώμα του Κολοκοτρώνη στο Σαραβάλι εγκαταστάθηκε και η ομάδα πολεμιστών του Δημητρίου Πλαπούτα. Επίσης σε διάφορες περιοχές γύρω από την Πάτρα εγκαταστάθηκαν άλλες ομάδες Ελλήνων πολεμιστών προκειμένου να πολιορκηθεί η πόλη.
Στον Παλαιόπυργο βρίσκεται το στράτευμα του Γενναίου Κολοκοτρώνη. Στην Οβρυά το στράτευμα του Κωνσταντίνου Πετμεζά.
Στο Γηροκομειό 700 Καλαβρυτινοί υπό τον Ζαϊμη.
Μπροστά από τον κύριο όγκο αυτών των Καλαβρυτινών κινούνταν 100 περίπου άντρες οι οποίοι με διαταγή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη κατέλαβαν το μοναστήρι του Γηροκομειού πρώτοι.
Ταυτόχρονα για την ίδια θέση κινήθηκαν και οι Τούρκοι από το Κάστρο της Πάτρας, όμως βλέποντας την περιοχή να έχει προκαταληφθεί γύρισαν πίσω και αφού ενισχύθηκαν και έγιναν 2000 μαχητές επιτέθηκαν στους Καλαβρυτινούς που βρίσκονταν στο Γηροκομειό.
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης από το Σαραβάλι έστειλε προς ενίσχυση το γιο του Γενναίο Κολοκοτρώνη και τον Πλαπούτα οι οποίοι έτρεψαν του Τούρκους σε φυγή φθάνοντάς τους μέσα στην πόλη της Πάτρας.
Ο Μεχμέτ πασάς βλέποντας τα δύσκολα ζήτησε την βοήθεια του Γιουσούφ-πασά που βρισκόταν στο Ρίο και άλλων στρατευμάτων από το Αντίριο.
Έτσι στις 9 Μαρτίου του 1822 είχαν συγκεντρωθεί στην Πάτρα 12.000 Τούρκοι στρατιώτες πεζοί και ιππείς για να αντιμετωπίσουν τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.
Οι Έλληνες από την άλλη πλευρά ήταν μόλις 6.500 όλοι πεζοί. Τα ξημερώματα της 9ης Μαρτίου 1822 όλοι οι Τούρκοι υπό την οδηγία των δύο πασάδων επιτέθηκαν στους Έλληνες στην θέση «Κυνηγού» κάτω από του Ρωμανού και τους έτρεψαν σε φυγή. Μάλιστα σκότωσαν τον έλληνα σημαιοφόρο και του πήραν τη σημαία. Πολλοί Έλληνες που βρίσκονταν μέσα στο Γηροκομειό και στο λινό του Σαϊτ αγά ανατολικότερα έτρεξαν να βοηθήσουν τους καταδιωκόμενους αδελφούς τους, πλην όμως αναγκάστηκαν και αυτοί σε φυγή χωρίς να μπορούν να γυρίσουν στις αρχικές τους θέσεις.
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης έστειλε προς ενίσχυσή του τους τα σώματα του Πλαπούτα, του Γενναίου, του Δηλιγιάννη και του Πετμεζά, πλην όμως οι Τούρκοι υπερτερούσαν στις συγκρούσεις και τους έτρεψαν σε φυγή.
Ο Γενναίος με 600 άνδρες του κλείστηκε στο λινό του Σαϊτ αγά και από εκεί αντιστέκονταν στους Τούρκους που τους πολιορκούσαν. Οι Τούρκοι προελαύνοντας έφτασαν έως τις όχθες του ποταμού Γλαύκου όπου την τελευταία στιγμή διέφυγε της σύλληψης ο Ανδρέας Ζαϊμης. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης βρισκόταν κάπου εδώ στο Σαραβάλι και βλέποντας την δυσμενή αυτή εξέλιξη αποφασίζει να δράσει. Αναφέρει ο ίδιος στα απομνημονεύματά του «Εγώ ήμουν μονάχος μου, γιατί το στράτευμα το έστειλα όλο και έντεσε να είναι ο Δεσπότης Άρτης και ο Καλαμογδάρτης ο Ανδρέας και ο γραμματέας ο Μιχαλάκης. Βλέποντας ότι τα στρατεύματα τα Τούρκικα εκινήθησαν κι έπιασαν το Λινό και το Μοναστήρι λέγω, αφήνω τα μουλάρια, αν τσακίσωμε τους Τούρκους ελάτε, αν μας τσακίσουν φύγετε με τα μουλάρια και εγώ με του θεού την βοήθεια και την ειδική σας πηγαίνω».
Κίνησε ο Γέρος του Μωριά μόνος με κατεύθυνση τον Παλαιόπυργο. Στο δρόμο συναντά το γέροντα Αναγνώστη Λεχωρίτη που του έφερνε σταλμένος από τον Ζαϊμη τα νέα της υποχώρησης. Τον παίρνει μαζί του και συνεχίζει. Στον Παλαιόπυργο βρίσκει 15 Έλληνες υπό τον Βαγγέλη Κουμανιώτη και τους παίρνει μαζί του. Στην πορεία συγκέντρωσε μια ομάδα 50 πολεμιστών με τους οποίους μπήκε στην μάχη βοηθώντας στην αναχαίτιση των Τούρκων στη θέση Χορηγοκάμινο.
Βλέποντας όμως το γιο του Γενναίο αποκλεισμένο στο λινό του Σαϊτ αγά και τους Καλαβρυτινούς στο Γηροκομειό κατάλαβε ότι η μάχη ήταν άνιση στο κέντρο του εχθρού. Έπρεπε να τον κτυπήσει στις άκρες.
Παίρνει μαζί του τον σημαιοφόρο Καραχάλιο και τον υπασπιστή του Φωτάκο και τρέχει στην Νερομάνα όπου όπως αναφέρει ο ίδιος «Έμπηξα την φωνήν που είστε μωρέ Έλληνες; Κάτω, κάτω».
Ακούγοντας οι Έλληνες που βρίσκονταν στις παρυφές τη βροντώδη φωνή του Κολοκοτρώνη αναθάρρησαν, κατέβηκαν και άρχισαν να πολεμούν. Η μάχη είχε ανάψει για τα καλά και από τις δύο πλευρές. Τότε ο Κολοκοτρώνης βλέποντας την κατάσταση ανέβηκε σε ύψωμα και κοιτάζοντας από το ματοκυάλι τους φώναξε προς όλους «Ετσάκισαν οι Τούρκοι, ετσάκισαν πάρτε τους Έλληνες».
Οι Τούρκοι δεν είχαν τσακίσει αλλά αυτοί που πολεμούσαν στο Χορηγοκάμινο δεν είχαν εικόνα της περιοχής της Νερομάνας και αντιστρόφως. Ακούγοντας όμως την φωνή του Κολοκοτρώνη οι Τούρκοι πίστεψαν ότι είχαν τσακίσει οι δικοί τους στην άλλη πλευρά και τράπηκαν σε φυγή.
Οι Έλληνες τους καταδίωξαν σκοτώνοντας εκατοντάδες Τούρκους, οι δε υπόλοιποι κλείστηκαν στο κάστρο της πόλης. Η μάχη του Σαραβαλίου ήταν νικηφόρα και σημαδιακή για την ψυχολογία των Τούρκων. Έκτοτε οι Τούρκοι δεν απεμακρύνοντο πλέον από το φρούριον και από τα οχυρώματά των πολύ. Την μάχη αυτή τιμάμε σήμερα και όσους πολέμησαν για την απελευθέρωση της περιοχής.
Η μάχη αυτή θα μπορούσε να είναι στρατηγική για τον Αγώνα. Αν ενισχύονταν τα πολιορκητικά στρατεύματα του Κολοκοτρώνη σύντομα θα ακολουθούσε η άλωση του φρουρίου και η απελευθέρωση της Πάτρας.
Πλην όμως η διχόνοια και η αντιζηλία, προκρίτων και στρατιωτικών, είναι αυτές που εμπόδισαν τον Κολοκοτρώνη να ολοκληρώσει το έργο και να απελευθερώσει την Πάτρα.
Η σημασία της φράσης με την οποία ο Κολοκοτρώνης παρακίνησε τους Έλληνες να αντεπιτεθούν «Που είστε μωρέ Έλληνες»; είχε προφητική σημασία για την τελική έκβαση του προορισμού να απελευθερωθεί η Πάτρα. Την κρίσιμη στιγμή που οι Έλληνες ενωμένοι έπρεπε να αποφασίσουν να τον ενισχύσουν και να απελευθερώσουν ένα στρατηγικό σημείο της χώρας, το λιμάνι της Πάτρας, οι πρόκριτοι και οι στρατιωτικοί έβαλαν μπροστά τις προσωπικές τους φιλοδοξίες και συμφέροντα και τον εγκατέλειψαν αβοήθητο με αποτέλεσμα να μην ολοκληρώσει το έργο του.
Παρά το ανεκπλήρωτο του αρχικού στόχου του Κολοκοτρώνη να απελευθερώσει την Πάτρα διδασκόμαστε πολλά, και από την Μάχη του Σαραβαλίου. Ο λαός ενωμένος κίνησε και με τη Μάχη αυτή την ιστορική εξέλιξη της Επανάστασης αφού για τους Οθωμανούς τα πράγματα πλέον στην Πάτρα και τα περίχωρα δεν ήταν εύκολα .
Η Επανάσταση του 1821 ήταν αστική εθνικοαπελευθερωτική επανάσταση, συμβάδιζε με την εποχή που έγινε.
Είναι κληρονομιά και παρακαταθήκη για τους σύγχρονους “σκλάβους”. Το κεντρικό συμπέρασμα είναι ότι τίποτα δεν μένει στατικό και αναλλοίωτο. Η κοινωνία εξελίσσεται προς τα εμπρός και θα εξελίσσεται μέχρι οι λαοί να ελευθερωθούν οριστικά από την εκμετάλλευση, την φτώχεια, την ανεργία, τους πολέμους.
Μας διδάσκει πως τίποτα δεν αλλάζει προς την κατεύθυνση της κοινωνικής προόδου, αν ο λαός δεν πάρει την υπόθεση στα χέρια του, πως είναι αναντικατάστατος ο ρόλος του στον αγώνα για να προχωρήσει μπροστά η κοινωνία.
Η δύναμη αυτού του συμπεράσματος αποπνέει αισιοδοξία και για εμάς σήμερα που βιώνουμε μία σκληρή πραγματικότητα, σε όλους τους τομείς. Αφορά το σήμερα και τον νέο ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην περιοχή μας. Κυρίαρχοι είναι μόνο οι λαοί που πρέπει να τον καταδικάσουν. Να απαιτήσουν να σταματήσει αμέσως η συμμετοχή και εμπλοκή της χώρας μας. Να κλείσουν τώρα οι αμερικανοΝΑΤΟϊκές στρατιωτικές βάσεις στη χώρα μας. Κανένα ελληνικό στρατιωτικό σώμα να μη σταλεί στην Ουκρανία, σε χώρες που συνορεύουν με αυτήν ή σε άλλες ιμπεριαλιστικές αποστολές. Δεν δεχόμαστε να πληρώσουμε ούτε να ματώσουμε εμείς και τα παιδιά μας για τα συμφέροντα των λίγων.
Κυρίες και Κύριοι
Το μήνυμα της Μάχης του Σαραβαλίου απαντά και σήμερα στην ηττοπαθή στάση του “τίποτα δε γίνεται”.
Προσωρινά κυριαρχούν οι οικονομικά ισχυροί μέχρι οι λαοί να ενωθούν και να επαναστατήσουν».
Ακολούθησαν καταθέσεις στεφάνων από το Δήμαρχο και τους εκπροσώπους φορέων.
