Η «Έγκριση εγκατάστασης και λειτουργίας Κέντρου Αποτέφρωσης Νεκρών (Κ.Α.Ν), καθώς και αποτέφρωσης οστών, εντός του κοινωφελούς χώρου Β32 του ΒΙΠΑ-ΒΙΟΠΑ Δήμου Πατρέων», ήταν το τέταρτο θέμα της ημερήσιας διάταξης, στην χθεσινή (Τετάρτη 3 Φεβρουαρίου) συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, με εισηγητή τον Αντιδήμαρχο Παύλο Στάμο.

Το θέμα πέρασε με ευρεία πλειοψηφία, όπως ακριβώς και στην Επιτροπή Ποιότητας Ζωής του Δήμου Πατρέων.

Ο Αντιδήμαρχος άλλωστε στην εισήγησή του αναφέρθηκε στην Επιτροπή Ποιότητας Ζωής του Δήμου Πατρέων, η οποία αποφάσισε με ευρεία πλειοψηφία την δημιουργία Κέντρου Αποτέφρωσης Νεκρών (ΚΑΝ) στο χώρο του ΒΙΟ.ΠΑ. Γλαύκου Πατρών:

ΚΑΤΑ ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ: Α) Λαμβάνοντας υπ' όψιν το Ενημερωτικό Σημείωμα επί του θέματος του αρμόδιου εισηγητή – Αντιδημάρχου, ήτοι:

«Η Αποτέφρωση Νεκρών στην Ελλάδα» Για τη χώρα μας το θέμα της Αποτέφρωσης των Νεκρών αποτελεί μάλλον το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα μη εκσυγχρονισμού του Αστικού Κράτους λόγω και του μη Διαχωρισμού Κράτους- Εκκλησίας, γεγονός που καθιέρωσε λειψά τον πολιτικό γάμο ως προαιρετικό καθώς και την ονοματοδοσία των νεογέννητων. Μόλις προ δεκαετίας το 2006 θεσμοθετήθηκε με Νόμο (άρθρο 35 του Ν. 3448/2006) η Αποτέφρωση των Νεκρών.

Μεσολάβησαν τρία χρόνια για να εκδοθούν το απαιτούμενο Προεδρικό Διάταγμα (Π..31/ΦΕΚ49Α΄/23.03.2009) και η Κοινή Υπουργική Απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Αποκέντρωσης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής - Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης αριθμ. οικ. 20232/10.05.2010 (ΦΕΚ 745/31.05.2010 τεύχος Β΄) «Ρύθμιση θεμάτων τεχνικού ή λεπτομερειακού χαρακτήρα για την ίδρυση και λειτουργία κέντρων αποτέφρωσης νεκρών» για την δυνατότητα υλοποίησης ενός τέτοιου έργου. Αλλά και από τότε παρά την ομόφωνη απόφαση του μεγαλύτερου δήμου της χώρας μας του Δήμου Αθηναίων ή με μεγάλες πλειοψηφίες αποφάσεις άλλων δήμων όπως Θεσσαλονίκης, Ζωγράφου και άλλων δεν έχει προωθηθεί τίποτε.

Ο Δήμος Πατρέων με την εισαγωγή του θέματος στην Επιτροπή Ποιότητας Ζωής και στη συνέχεια στο Δημοτικό Συμβούλιο για την έκδοση του προβλεπόμενου Προεδρικού Διατάγματος, εκφράζει τη θέληση του να προχωρήσει άμεσα στην υλοποίηση του έργου του Κέντρου Αποτέφρωσης Νεκρών. Για την υλοποίηση και λειτουργία ενός τέτοιου γενικότερης εμβέλειας έργου ο Δήμος μας είναι ανοικτός σε συνεργασίες και με άλλους Δήμους.

Ιστορικό

Η αποτέφρωση των νεκρών αποτελεί παγκοσμίως τον πλέον συνήθη τρόπο διαχείρισης των νεκρών. Στις πολυπληθέστερες θρησκείες του κόσμου Βουδισμό, Ινδουισμό και Ταοϊσμό αποτελεί τον βασικό τρόπο διαχείρισης των νεκρών και η αποτέφρωση γίνεται σε αποτεφρωτήρια που ανήκουν στους Ναούς. Στην Αρχαία Ελλάδα η αποτέφρωση των νεκρών αποτελούσε συνήθη πρακτική. Στην Ιλιάδα περιγράφεται αναλυτικά η σημαντική διαδικασία της αποτέφρωσης των νεκρών και όσο πιο μεγάλος ήταν ο ήρωας τόσο πιο μεγάλη ήταν και η πυρά που άναβαν, έτσι η αποτέφρωση συνδέθηκε στενά με την ανδρεία, την αρετή και εθεωρείτο η πρέπουσα κατάληξη μιας επικής ζωής.

Στους νεότερους χρόνους στην Ευρώπη στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής στην Νότιο Αμερική την Αφρική τον Καναδά και την Αυστραλία το θέμα της αποτέφρωσης των νεκρών ανακινήθηκε τον 19ο αιώνα, κατά την διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης και για την αντιμετώπιση μολυσματικών ασθενειών. Ιατρικοί κύκλοι εισηγήθηκαν την μέθοδο της αποτέφρωσης των σορών των νεκρών. Το 1874 οργανώθηκε η Αγγλική Εταιρεία Αποτέφρωσης. Το πρώτο αποτεφρωτήριο στην Αγγλία ολοκληρώθηκε το 1879 στο Γουακινγκ Σαρρετ. Το 1878 λειτούργησε στην πόλη Γκόθα το πρώτο αποτεφρωτήριο της Γερμανίας. Το κίνημα για την αποτέφρωση στις ΗΠΑ πρωτοεμφανίστηκε το 1876 και το πρώτο αποτεφρωτήριο χτίστηκε στην Ουάσιγκτον. Το 1937 ιδρύθηκε στο Λονδίνο η Παγκόσμια Ομοσπονδία Αποτέφρωσης (I.C.F.) η οποία τελεί υπό τον ΟΗΕ με διαπιστευμένους εκπροσώπους στα επιτελεία του ΟΗΕ στην Νέα Υόρκη, στην Βιέννη και την Γενεύη. Διατηρεί ιστοσελίδα στο internet www.int-crem-red.org. Η αποτέφρωση των νεκρών αναγνωρίζεται από τις δημόσιες αρχές υγείας όλων των κρατών μελών της ΕΟΚ ως η πιο υγιεινή μέθοδος διάθεσης των νεκρών. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι στις σημαντικότερες πόλεις της Ευρώπης και του κόσμου υπάρχουν, ένα και περισσότερα αποτεφρωτήρια: Αυστρία 11 αποτεφρωτήρια (το 25% επιλέγουν την αποτέφρωση), Βέλγιο 10 αποτεφρωτήρια (το 42% επιλέγουν αποτέφρωση), Τσεχία 28 αποτεφρωτήρια (80% επιλέγουν αποτέφρωση), στην Δανία 34 αποτεφρωτήρια (75% επιλέγουν αποτέφρωση), στην Γαλλία 120 αποτεφρωτήρια (30% επιλέγουν αποτέφρωση), στην Γερμανία 136 αποτεφρωτήρια (48% επιλέγουν αποτέφρωση), Μεγάλη Βρετανία 260 αποτεφρωτήρια (80% επιλέγουν αποτέφρωση), στην Ιταλία 44 αποτεφρωτήρια (12% επιλέγουν αποτέφρωση), κ.ά.

  • αποτέφρωση των νεκρών παγκοσμίως τυγχάνει μεγάλης προτίμησης για πολλούς λόγους.

1. Απαλλάσσει τις οικογένειες των νεκρών από την υποχρεωτική εκταφή της σορού των συγγενών τους σε 3-5 χρόνια μετά την ταφή και την τραγική και μακάβρια υποχρέωση των συγγενών στη θέα σε πολλές περιπτώσεις, μη αποσυνθεμένης σορού.

2. Απαλλάσσει την οικογένεια από τα έξοδα της κατασκευής και συντήρησης ενός τάφου για τρία χρόνια.

3. Είναι πολύ οικονομικότερη της ταφής.

4. Προστατεύεται το περιβάλλον (γη και υδροφόρος ορίζοντα).

5. Δίνεται η δυνατότητα αποτέφρωσης των οστών μετά την εκταφή για την αποφυγή της τοποθέτησης των οστών στα χωνευτήρια μαζικής απόθεσης

Πλην του Βουδισμού του Ινδουισμού και του Ταοϊσμού που προαναφέρθηκαν, όλα τα Χριστιανικά Δόγματα αποδέχονται την μέθοδο της διάθεσης των νεκρών δια της αποτέφρωσης. Οι Διαμαρτυρόμενοι, οι Καθολικοί όλες οι Ορθόδοξες εκκλησίες του εξωτερικού (Ρουμανίας, Σερβίας, Ρωσίας, Βουλγαρίας, Η.Π.Α., Αυστραλίας), παρέχουν την εξόδιο ακολουθία στους πιστούς που επιλέγουν την αποτέφρωση. Όλες οι Ελληνόφωνες Ορθόδοξες Εκκλησίες και Ιερείς του εξωτερικού στην Ευρώπη, Αμερική, Αυστραλία, Καναδά, κ.α. Παρέχουν την εξόδιο ακολουθία στους Έλληνες που επιλέγουν την αποτέφρωση.

Χωροθέτηση

  • χωροθέτηση του Κ.Α.Ν. στον κοινωφελή χώρου Β32 του ΒΙΠΑ-ΒΙΟΠΑ Γλαύκου του Δήμου Πατρέων εξασφαλίζει χώρο αρκετά μεγαλύτερο από τον απαιτούμενο για τις εγκαταστάσεις, χωρίς καμία επιβάρυνση του Δήμου αφού είναι ιδιοκτησία του ήδη από την κύρωσή της 05/2003 Πράξης Εφαρμογής (η υπ' αριθμ. 18014/23-11-2003 απόφαση Νομάρχη Αχαΐας).
  • Ο συγκεκριμένος χώρος παρέχει τη δυνατότητα υψηλής φύτευσης με δύο και τρεις σειρές δένδρων πλάτους 12 ή και 15 μέτρων έναντι των 5 μέτρων που απαιτούνται από τις κείμενες διατάξεις. Ο χώρος (Β32) είναι διαμορφωμένος πλήρως με ασφαλτοστρωμένους δρόμους και πεζοδρόμια και εγκαταστάσεις όλων των δικτύων (ύδρευση, αποχέτευση, ηλεκτροφωτισμό, τηλεπικοινωνίες) και από την ίδρυσή του (503/1998 Απόφαση Γ.Γ. Π..Ε. ΦΕΚ 344 Δ΄/19-05-1999) επιτρέπει μόνο την εγκατάσταση βιοτεχνιών και επιχειρήσεων γενικότερα χαμηλής όχλησης όπως είναι και το Κ.Α.Ν. (παρ. 3 του άρθρου 3 της Κ.Υ.Α. οικ. 20232/10-05-2010 (ΦΕΚ 745Β΄/31-05-2010).

Ο χώρος είναι άμεσα προσβάσιμος από το Αστικό και Περιαστικό δίκτυο της πόλης, 200 μέτρα από την Παραγλαύκια Αρτηρία που συνδέει την περιμετρική της πόλης των Πατρών με το Λιμάνι, καθώς και 1000 μέτρα περίπου από τον κόμβο του Γλαύκου. Η συγκεκριμένη θέση του προβλεπόμενου χώρου Κ.Α.Ν. απέχει πολύ περισσότερο των 1000 μέτρων από εγκαταστάσεις πρόνοιας και περίθαλψης, που απαίτηση είναι τα 500 μέτρα σύμφωνα με την παράγραφο 2α του ΠΔ 31/12-03-2009.

Κατασκευή

Ο χώρος που απαιτείται σε κάτοψη για την κατασκευή του Κ.Α.Ν. είναι λιγότερος από ένα στρέμμα (1000 m2). Ο χώρος για δύο κλιβάνους και τον λοιπό μηχανολογικό εξοπλισμό είναι περίπου 400 m2 και για τους υπόλοιπους χώρους (αίθουσα τελετών-τεφροφυλάκιο- βοηθητικοί χώροι) 400-500 m2.

Στους ανωτέρω χώρους συμπεριλαμβάνονται υποχρεωτικά σύμφωνα με την Κ.Υ.Α. οικ. 20232 δύο κλίβανοι αποτέφρωσης, ψυκτικός χώρος για την παραμονή των σορών, χώρος τελετών, χώροι γραφείων και λοιποί βοηθητικοί χώροι.

Η αποτέφρωση διαρκεί περίπου μία (1) ώρα και ένας κλίβανος πραγματοποιεί 5-6 αποτεφρώσεις στην βάρδια, επομένως είναι δυνατόν να πραγματοποιούνται 1200-1300 αποτεφρώσεις το χρόνο, σύμφωνα με την Κ.Υ.Α. και συνακόλουθα διπλάσια ποσότητα από τους δύο κλιβάνους που απαιτούνται.

Το κόστος κατασκευής είναι περίπου 2.200.000 € ή 2.300.000 € ήτοι: 1.500.000 € ο ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός και 700.000 € - 800.000 € το κτηριολογικό πρόγραμμα.-Από τα προαναφερόμενα συμπεραίνεται ότι με ένα αντίτιμο για την αποτέφρωση αρκετά μικρότερο των 600 € που στοιχίζει για οποιονδήποτε ενδιαφέρεται για αποτέφρωση οπουδήποτε στην Ελλάδα, στον κοντινότερο προορισμό στην Βουλγαρία, το όποιο κόστος κατασκευής αποσβένεται σε 3-5 χρόνια.

Το απαιτούμενο προσωπικό για την πλήρη λειτουργία του Κ.Α.Ν. είναι περίπου 8-10 άτομα, επομένως το κόστος λειτουργίας του θα είναι σχετικά μικρό και φυσικά θα καλύπτεται από την ανταποδοτικότητα της λειτουργίας του Αποτεφρωτηρίου.

Ενδεδειγμένες Ενέργειες 1.Έκδοση Προεδρικού Διατάγματος για τον καθορισμό του χώρου του Κ.Α.Ν.

ύστερα από πρόταση των Υπουργών Εσωτερικών, Αποκέντρωσης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, - Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής- Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης αριθμ. οικ. 20232/10.05.2010 (ΦΕΚ 745/31.05.2010 τεύχος Β΄).

  1. Τροποποίηση Σχεδίου Πόλης για το Ο.Τ.- Κ.Φ. Β32 του ΒΙΠΑ-ΒΙΟΠΑ Γλαύκου του Δήμου Πατρέων για τον χαρακτηρισμό του σε ΚΟΙΝΩΦΕΛΗ ΧΩΡΟ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΗΣ ΝΕΚΡΩΝ από ΧΩΡΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ αφού δεν απαιτείται τέτοιος χώρος σύμφωνα με την Φ/Α/722/30630/6372 Κοινή Απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Αποκέντρωσης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, - Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής- Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης.
  1. Υποβολή Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ή Προκαταρκτική Περιβαλλοντική Εκτίμηση και έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων κατά τις κείμενες διατάξεις.
  1. Εξασφάλιση χρηματοδότησης, προσπάθεια ένταξης στα Σ.Ε.Σ. 2015-2020 ως εξόχως περιβαλλοντικό έργο, ένταξη στον προϋπολογισμό του Δήμου εντός του 2016 και έναρξη της κατασκευής του.

Β) Σύμφωνα δε με:

  1. Τις διατάξεις του άρθρου 75 του Ν. 3463/2006 «Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας», όπως αυτό συμπληρώθηκε από τις διατάξεις του άρθρου 94 του Ν. 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα Καλλικράτης».
  1. Τις διατάξεις του άρθρου 73 του Ν. 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα Καλλικράτης».
  1. Τις διατάξεις του άρθρου 35 του Ν. 3448/2006 όπως αυτό αντικαταστάθηκε από τις διατάξεις του άρθρου 48 του Ν. 4277/1-8-2014 «Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας – Αττικής και άλλες διατάξεις».\
  2. Το Προεδρικό Διάταγμα υπ' αριθμ. 31 (ΦΕΚ 49/23.03.2009) «Προϋποθέσεις καθορισμού των χώρων δημιουργίας Κέντρου Αποτέφρωσης Νεκρών, όροι και έλεγχος της λειτουργίας τους και ειδικότερες προϋποθέσεις για την αποτέφρωση νεκρών».
  1. Την ΚΥΑ οικ. 20232/10.05.2010 των Υπουργών Εσωτερικών, Αποκέντρωσης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, - Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής- Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΦΕΚ 745/31.05.2010 τεύχος Β) Ρύθμιση θεμάτων τεχνικού ή λεπτομερειακού χαρακτήρα για την ίδρυση και λειτουργία κέντρων αποτέφρωσης νεκρών.
  1. Τις διατάξεις των άρθρων 17-40 του Ν. 3982/2011 «Απλοποίηση της αδειοδότησης τεχνικών επαγγελματικών και μεταποιητικών δραστηριοτήτων και επιχειρηματικών πάρκων και άλλες διατάξεις».
  1. Τις διατάξεις του Ν. 4269/14 (ΦΕΚ 142/28.06.2014 τεύχος Α΄) Χωροταξική και πολεοδομική μεταρρύθμιση - Βιώσιμη ανάπτυξη.
  1. Τις διατάξεις της οικ. 152442/5-10-2015 Απόφασης Υπουργού Περιβάλλοντος & Ενέργειας «Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις για το είδος έργου με α/α 14β «Κέντρα Αποτέφρωσης Νεκρών» της 12ης Ομάδας «Ειδικά Έργα και δραστηριότητες» (Παράρτημα ΧΙΙ) της υπ' αριθμ. 1958/2012 (Β΄/21) υπουργικής απόφασης (ΦΕΚ 2156/07-10-2015).
  • Επιτροπή Ποιότητας Ζωής εισηγείται στο Δημοτικό Συμβούλιο να εγκρίνει την εγκατάσταση και λειτουργία Κέντρου Αποτέφρωσης Νεκρών (Κ.ΑΝ.) καθώς και Αποτέφρωσης Οστών, εντός του κοινωφελούς χώρου Β 32 του ΒΙΠΑ – ΒΙΟΠΑ Δήμου Πατρέων.

Επί του θέματος διευκρινίζονται τα κάτωθι:

  • αποτέφρωση αποτελεί, παγκοσμίως, έναν από τους πλέον συνήθεις τρόπους διάθεσης των νεκρών. Στην χώρα μας, σχετικός νόμος, που παρέχει τη δυνατότητα στους Ο.Τ.Α. να δημιουργούν και να λειτουργούν Κ.Α.Ν., υπάρχει από το 2006.

Το έργο αυτό ικανοποιεί το αίτημα μερίδας του λαού που επιλέγει την αποτέφρωση, για την ύπαρξη Κ.Α.Ν. στην Ελλάδα. Υποστηρίζει το ατομικό δικαίωμα της αυτοδιάθεσης που κατοχυρώνεται από την κείμενη νομοθεσία και το Σύνταγμα.

  • σκοπιμότητα του έργου τεκμηριώνεται και από το περιβαλλοντικό του όφελος σε υπερτοπικό επίπεδο, δεδομένου ότι περιορίζει την ανάγκη εξεύρεσης και τη δέσμευση σημαντικών εκτάσεων (κατάλληλων ή και παραγωγικών) για την ίδρυση νέων νεκροταφείων, ενώ συγχρόνως επιφέρει μικρότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση σε σχέση με τη συμβατική ταφή. Είναι κοινωνικά συμφέρουσα, λόγω του κορεσμού που παρατηρείται εδώ και χρόνια στα νεκροταφεία της πόλης μας, και όχι μόνο.

Η υλοποίηση του έργου θα έχει σημαντικά οικονομικά και κοινωνικά πλεονεκτήματα για την πόλη μας, και τη χώρα γενικότερα, μειώνοντας τη διαρροή κεφαλαίων προς γειτονικές χώρες για την εξυπηρέτηση των ενδιαφερομένων, απαλλάσσοντας τους και από την ταλαιπωρία των μεγάλων μετακινήσεων.

Με τη θεσμοθέτηση του νέου νομοθετικού πλαισίου για την ίδρυση – λειτουργία και χωροθέτηση των Κέντρων Αποτέφρωσης Νεκρών (Κ.Α.Ν.) δίνεται πλέον η δυνατότητα εναλλακτικής χωροθέτησης εκτός των υφιστάμενων κοιμητηρίων και σε άλλη θέση στην περιαστική ζώνη η οποία είναι σύμφωνη με τις αρχές της βιώσιμης πολεοδομικής ανάπτυξης, διότι δεν δεσμεύει νέα γη κατάλληλη για άλλες ανάγκες, και επιπλέον επιταχύνει τις διαδικασίες υλοποίησης του έργου, διότι δεν απαιτεί απαλλοτριώσεις. Η προτεινόμενη θέση όχι μόνο δεν δημιουργεί οπτική επαφή και τυχόν όχληση σε κατοικίες, αλλά παρέχει την δυνατότητα, λόγω της μεγάλης έκτασης του χώρου, για δημιουργία ζώνης υψηλού πρασίνου. Η συγκεκριμένη θέση του προβλεπόμενου χώρου Κ.Α.Ν. απέχει πολύ περισσότερο των 1000 μέτρων από εγκαταστάσεις πρόνοιας και περίθαλψης, που απαίτηση είναι τα 500 μέτρα, σύμφωνα με την παράγραφο 2α του άρθρ. 2 του ΠΔ 31/12-03-2009.

Ο κοινωφελής χώρος Β32 του ΒΙΠΑ-ΒΙΟΠΑ του Δήμου Πατρέων είχε προβλεφθεί για «ΧΩΡΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ» που λόγω της εγκατάστασης βιομηχανιών και βιοτεχνιών μικράς όχλησης στο ΒΙΠΑ-ΒΙΟΠΑ δεν απαιτείται πλέον η κατασκευή του και τα απόβλητα των εγκατεστημένων επιχειρήσεων οδηγούνται στον Κεντρικό Βιολογικό Καθαρισμό του Δήμου Πατρέων. Σχετική είναι η Φ/Α/7.22/30630/2372/29.12.2005 Κοινή Υπουργική Απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων.