Πρώτο θέμα στην ημερήσια διάταξη του Δημοτικού Συμβουλίου, που συνεδρίασε χθες, ήταν αυτό της ενημέρωσης για τις τελευταίες εξελίξεις στην Ανακύκλωση συσκευασιών, από τον Αντιδήμαρχο Πρασίνου, Καθαριότητας Ανακύκλωσης και Μηχανολογικού Εξοπλισμού, Νίκο Ασπράγκαθο.
Στην ενημέρωσή του ο Αντιδήμαρχος, ανέφερε τα εξής:
«Η διαχείριση αποβλήτων αποτελεί πεδίο υψηλής κερδοφορίας για τους επιχειρηματικούς ομίλους που παράγουν εξοπλισμό, κατασκευάζουν ή/και λειτουργούν εργοστάσια επεξεργασίας απορριμμάτων είτε κάνουν ανακύκλωση είτε παράγουν ενέργεια από απορριμματογενές καύσιμο. Ενσωματώνοντας τις κατευθύνσεις της ΕΕ, οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ με τις πολιτικές τους εξασφαλίζουν την κερδοφορία των ομίλων σε βάρος του περιβάλλοντος, της δημόσιας υγείας και του πενιχρού εισοδήματος των λαϊκών οικογενειών μέσω των δημοτικών τελών. Μια πλευρά αυτής της πολιτικής είναι και το ιδιωτικοποιημένο σύστημα ανακύκλωσης, που στηρίζεται στην λεγόμενη «διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού» που ποτέ δεν λειτούργησε ουσιαστικά γιατί διαχρονικά οι κυβερνήσεις δεν εφαρμόζουν ούτε την νομοθεσία, που οι ίδιοι ψηφίζουν για να μη θίξουν τα συμφέροντα των επιχειρηματικών ομίλων που παράγουν ανακυκλώσιμα και χρεώνουν τους καταναλωτές για τις δαπάνες της ανακύκλωσης, ενώ οι ίδιες κυβερνήσεις επιβάλουν άδικα πρόστιμα στους δήμους, που τα πληρώνουν οι δημότες. Θάβουν στην πράξη την ανακύκλωση και προωθούν την καρκινογόνα καύση γιατί αυτό συμφέρει στα μονοπώλια του κλάδου.
Την Πέμπτη 30 Ιουνίου 2021, δήμαρχος έλαβε επιστολή από την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ Α. Ε.), με την οποία μας ενημερώνει ότι αδυνατεί να ανανεώσει την σύμβαση για το 2021, και η συνεργασία παύει στο τέλος του τρέχοντος έτους. Η σύμβαση με την ΕΕΑΑ δεν θα ανανεώνεται σε όποιον Δήμο αυτή λήγει. Οι λόγοι, που αναφέρονται στην επιστολή, είναι βασικά η πολύ υψηλή εισφοροδιαφυγή των εταιριών παραγωγής συσκευασμένων προϊόντων ( μεταξύ άλλων Κόκα Κόλα, ΦΑΓΕ, Αθηναϊκή Ζυθοποιία Προκτερ & Γκαμπλ κλπ.), οι οποίες εισπράττουν τέλη ανακύκλωσης από τον καταναλωτή, και έχουν υποχρέωση να τα καταβάλλουν ώστε να καλυφθούν τα έξοδα για τη λειτουργία του συστήματος ανακύκλωσης συσκευασιών. Στην ίδια επιστολή οι ευθύνες αποδίδονται στις κυβερνήσεις διαχρονικά, που δεν έλαβαν μέτρα για να επιβάλουν στις εταιρείες την απόδοση των οφειλών τους. Στο μετοχικό κεφάλαιο της ΕΕΑΑ συμμετέχουν 22 μεγάλες επιχειρήσεις με 65% και η ΚΕΔΕ με 35%. Περίπου 2,5 χιλ. εταιρείες που παράγουν συσκευασμένα προϊόντα είναι συμβεβλημένες με την ΕΕΑΑ ενώ σχεδόν άλλες τόσες δεν είναι, ενώ τώρα πολλές συμμετέχουν στην Ανταποδοτική Ανακύκλωση με τα σπιτάκια που κοστίζουν 150 χιλ. και υποστηρίζεται από τον πρέσβη των ΗΠΑ. Ο ανταγωνισμός είναι σκληρός, τα συμφέροντα μεγάλα, που τελικά παραλύουν την ανακύκλωση.
Επιβεβαιώνονται πλέον και επίσημα οι εκτιμήσεις μας για τις κυβερνητικές ευθύνες, που στηρίζουν το ιδιωτικοποιημένο σύστημα ανακύκλωσης και την αποτυχία του. Αποδεικνύεται ακόμη μία φορά ότι οι παρατάξεις της αντιπολίτευσης που μας εγκαλούν για τα ποσοστά ανακύκλωσης έχουν άλλες σκοπιμότητες, γι αυτό δεν λένε ότι τα ποσοστά ανακύκλωσης συσκευασιών σε όλους τους Δήμους είναι μικρά (Μέσος όρος 5%), όπως προκύπτει από τους ετήσιους απολογισμούς της ΕΕΑΑ Α. Ε. Τα επίσημα στοιχεία για το Δήμο της Πάτρας ανατρέπουν πλήρως τις ανακοινώσεις κάποιων για πτώση της ανακύκλωσης την τελευταία 7 χρόνια. Αντίθετα η ανακύκλωση στην Πάτρα είναι πάνω από το μέσο όρο όλων των Δήμων. Συγκαλύπτουν τις ευθύνες των κυβερνήσεων και δεν θέλουν να θίξουν τα συμφέροντα των εταιρειών του κλάδου. Το να ασχοληθούμε με συγκρίσεις μεταξύ δήμων είναι αποπροσανατολιστικό γιατί θα χάσουμε το κύριο που είναι η αποτυχία του ιδιωτικοποιημένου συστήματος ανακύκλωσης.
Η κερδοφορία σε βάρος του περιβάλλοντος και το κόστος στους δημότες.
Αποδεικνύεται ακόμη μία φορά ότι η ανακύκλωση και η προστασία του περιβάλλοντος δεν μπορεί να στηριχθεί στην λεγόμενη «διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού», που προβλέπει η σχετική νομοθεσία του ΣΥΡΙΖΑ και ο νέος νόμος της κυβέρνησης της ΝΔ με βάση τις κατευθύνσεις της ΕΕ. Με τον νέο νόμο ενισχύονται οι ίδιες αποτυχημένες συνταγές της ιδιωτικοοικονομικής λειτουργίας, φορτώνοντας τα βάρη στους δημότες με το «πληρώνω όσο πετάω», την πολύ μεγάλη αύξηση της «περιβαλλοντικής εισφοράς» ή το «τέλος ταφής», ενώ προβλέπονται κίνητρα και φοροαπαλλαγές στους επιχειρηματικούς ομίλους στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας. Το «τέλος ταφής», για το 2020 είναι 20 ευρώ ανά τόνο ενώ το 2027 θα φθάσει στα 55 ευρώ ανά τόνο που θα πληρώνεται από τους δημότες με τα τέλη καθαριότητας.
Όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη η ανακύκλωση είναι σε αδιέξοδο αφού τα ανακυκλώσιμα δεν αξιοποιούνται σαν δευτερογενές υλικό για την παραγωγή νέων προϊόντων γιατί δεν αποφέρουν την ίδια κερδοφορία με τη χρήση πρώτων υλών και ιδιαίτερα μετά την απόφαση της Κίνας και άλλων ασιατικών χωρών να κλείσουν τις εισαγωγές ανακυκλώσιμων υλικών. Αξίζει να σημειωθεί πως τα τελευταία δυο χρόνια, πάνω από 15 εγκαταστάσεις ανακύκλωσης έχουν παραδοθεί στις φλόγες, πυρκαγιές που προκαλούν εύλογες απορίες. Η ΕΕ επίσημα βεβαιώνει ότι την τελευταία δεκαετία «εκατομμύρια τόνοι ευρωπαϊκών αποβλήτων έχουν εξαχθεί σε τρίτες χώρες, συχνά χωρίς να λαμβάνεται επαρκώς υπόψη η ορθή επεξεργασία των αποβλήτων».
Γι’ αυτό η ΝΔ με τον νέο εθνικό σχεδιασμό, ουσιαστικά καταργεί την ανακύκλωση, παρά το στόχο για 65% το 2035 και διευρύνει το άνοιγμα του ΣΥΡΙΖΑ στην καρκινογόνα καύση, που μέχρι το 2030 θα φτάνει στο 32,3% των απορριμμάτων. Στην πράξη όμως πολύ περισσότερο αφού καθιστά υποχρεωτική την παραγωγή καυσίμου από όλα τα εργοστάσια επεξεργασίας στερεών αποβλήτων, που πρόκειται να χρηματοδοτηθούν και να κατασκευαστούν, ακόμη και από τα ΚΔΑΥ, γιατί αυτές είναι τώρα οι επιλογές των επιχειρηματικών ομίλων για την αύξηση της κερδοφορίας. Η οικονομία της αγοράς και η δήθεν ευθύνη του παραγωγού όχι μόνο δεν προστατεύουν το περιβάλλον και την υγεία μας αλλά τα βλάπτουν σοβαρά, όπως και την τσέπη του δημότη.
Αποδεικνύεται περίτρανα ότι οι Δήμοι και οι δημότες δεν έχουν καμία ευθύνη για την πλήρη αποτυχία του ιδιωτικοποιημένου συστήματος ανακύκλωσης και γενικότερα της διαχείρισης απορριμμάτων, που στηρίζουν οι κυβερνήσεις με τις οδηγίες της ΕΕ και τις αδικαιολόγητες καθυστερήσεις στην κατασκευή των εργοστασίων επεξεργασίας αποβλήτων και όλων των έργων και δράσεων για τον περιορισμό των αποβλήτων που θάβονται ενώ θεσμοθετούν υπέρογκα πρόστιμα που θα πρέπει να τα πληρώσουν οι δημότες.
Πολλές φορές έχουμε ζητήσει τεκμηριωμένα από την ΕΕΑΑ, την εκπλήρωση των θεσμοθετημένων υποχρεώσεων προς τους Δήμου για την ενημέρωση των δημοτών, την ανανέωση και αντικατάσταση του εξοπλισμού, την πύκνωση των μπλε κάδων και τον εξορθολογισμό των δρομολογίων αποκομιδής, ώστε να βελτιωθεί το σύστημα ανακύκλωσης. Επίσης σύμφωνα με το εγκεκριμένο Επιχειρησιακό Σχέδιο της ΕΕΑΑ θα έπρεπε από την εταιρεία να οργανωθεί σύστημα χωριστής συλλογής με συστάδες κάδων που θα είχαν δοθεί στους Δήμους. Όμως ουσιαστικά δεν υπήρξε ανταπόκριση και παρά την αύξηση της συλλογής ανακυκλώσιμων με τις προσπάθειες των εργαζομένων του Δήμου και την ενημέρωση των δημοτών με κόστος του Δήμου, οι ποσότητες των ανακτώμενων μένουν ίδιες και το μεγαλύτερο μέρος των ανακυκλώσιμων θάβεται στο ΧΥΤΑ.
Για να καλυφθούν στοιχειωδώς τα μεγάλα κενά στο δίκτυο των μπλέ κάδων, οι εργαζόμενοι του Δήμου έχουν επισκευάσει μερικές εκατοντάδες μπλε κάδους, τους περισσότερους με ανταλλακτικά, που αξιοποίησαν από αυτούς που απέσυραν γιατί δεν έστειλε η ΕΕΑΑ, παρά τα αιτήματα του Δήμου.
Μπροστά σε αυτό το αδιέξοδο της ανακύκλωσης η Δημοτική Αρχή της Πάτρας ανέλαβε έγκαιρα πρωτοβουλίες για να αναδειχθεί τι θέμα κεντρικά αφού αφορά όλους του Δήμους της Ελλάδας και ζήτησε την ολοκληρωτική αλλαγή του συστήματος ανακύκλωσης συνολικά της διαχείρισης απορριμμάτων.
Το 2020, ο Δήμαρχος Πατρέων, Κώστας Πελετίδης, απέστειλε στον Υπουργό Περιβάλλοντος Κώστα Χατζηδάκη, επιστολή με θέμα την ανακύκλωση και τις αδυναμίες της (ΕΕΑΑ), ζητώντας τη χρηματοδότηση του προγράμματος ανακύκλωσης του Δήμου μας άμεσα από τον κρατικό προϋπολογισμό και ειδικότερα τη στήριξη του επιχειρησιακού σχεδίου του Δήμου μας για διαλογή στην πηγή. Δεν λάβαμε καμία απάντηση. Επίσης έχει θέσει τα προβλήματα με το σύστημα της ανακύκλωσης στην ΚΕΔΕ και έχει έγκαιρα αναδειχθεί η αδιέξοδη πορεία της ΕΕΑΑ και συνολικά του συστήματος ανακύκλωσης. Τέλη του 2020, ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ στην ενημέρωση για την τραγική κατάσταση της ανακύκλωσης χρησιμοποίησε δραματικούς τόνους, όμως δεν τέθηκε θέμα συζήτησης. Με πρόσφατη επιστολή του ο Δήμαρχος Πάτρας ζήτησε να τεθεί στην ημερήσια διάταξη του ΔΣ της ΚΕΔΕ το θέμα της ανακύκλωσης συσκευασιών.
Οι δράσεις του Δήμου για την ανακύκλωση
Μέσα σε ένα δυσμενές περιβάλλον και με πολλές δυσκολίες, ο Δήμος υλοποιεί το Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων που περιλαμβάνει την ολοκληρωμένη και αποτελεσματική αντιμετώπιση της συλλογής, συγκέντρωσης και επεξεργασίας των απορριμμάτων, με προτεραιότητα τη διαλογή στην πηγή για την ανακύκλωση.
Με βάση το ΤΣΔΑ, από υπηρεσιακά στελέχη έχει συνταχθεί επιχειρησιακό σχέδιο για την διαλογή στην πηγή σε χωριστά ρεύματα συσκευασιών και έντυπου χαρτιού. Έχουν υποβληθεί προτάσεις για χρηματοδότηση εγκαταστάσεων όπως
- Κατασκευή κεντρικού πράσινου σημείου του Δήμου Πατρέων, που πέραν των εγκαταστάσεων, περιλαμβάνει και χρηματοδότηση δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, και το οποίο υποβλήθηκε σε σχετική πρόσκληση της Περιφέρειας Δυτ. Ελλάδας.
- Εγκατάσταση Γωνιών Ανακύκλωσης 2 ή 3 ρευμάτων ανακυκλώσιμων με ημιυπόγειους κάδους, που περιλαμβάνει και την προμήθεια δύο ειδικών απορριμματοφόρων και δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, και το οποίο κατατέθηκε στο πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» για χρηματοδότηση.
- Προχωρούν οι διαγωνιστικές διαδικασίες για την προμήθεια των καφέ κάδων, των ειδικών απορριμματοφόρων, του κλαδοτεμαχιστή και των κάδων κουζίνας και οικιακής κομποστοποίησης με τα οποία από το 2022 θα συλλέγονται τα προδιαλεγμένα οργανικά (βιοαπόβλητα), που θα τροφοδοτούν τις Μονάδες Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων (ΜΕΒ) στου ΦΛΟΚΑ και την Ξερόλακκα. Το εργο χρηματοδοτήθηκε από Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020» της Περιφέρειας Δ. Ε.
- Ο Δήμος Πατρέων, παρέδωσε στον Σύνδεσμο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΣΥΔΙΣΑ) Ν. Αχαΐας τις μελέτες και τα απαιτούμενα τεχνικά δελτία ώστε να κατατεθεί πρόταση για την κρατική χρηματοδότηση της ΜΕΒ στην Ξερόλακκα.
- Είναι έτοιμη μελέτη και θα αρχίσει άμεσα η διαγωνιστική διαδικασία για την κομποστοποίηση των πράσινων και βιοαποβλήτων ώστε να γίνει αξιοποίηση τους.
- Είναι σε εξέλιξη διαγωνιστική διαδικασία για την εγκατάσταση ημιυπόγειων κάδων ανακύκλωσης στο Ανοικτό Κέντρο Εμπορίου.
Παρά τις ελλείψεις σε προσωπικό έχει συγκροτηθεί ομάδα από το προσωπικό του Δήμου για την προώθηση της ανακύκλωσης, η οποία έχει εκπονήσει σχέδιο για την καμπάνια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των δημοτών και ειδικότερα των μαθητών. Έχουν πραγματοποιηθεί πολλές εκδηλώσεις προβολής της ανακύκλωσης στις καρναβαλουπολεις το 2020. Στις συνθήκες των περιοριστικών μέτρων που δεν είναι δυνατή η δια ζώσης ενημέρωση η ΕΕΑΑ θα έπρεπε να την κάνει πανελλαδικά μέσω των ΜΜΕ, των κοινωνικών δικτύων κλπ. Όμως δεν είδαμε καμία κίνηση με την κάλυψη του ΕΟΑΝ και της κυβέρνησης.
Τοποθετήθηκαν κίτρινοι κάδοι για έντυπο χαρτί κοντά σε δημόσιες υπηρεσίες και τράπεζες και εκπονήθηκε πρόγραμμα για την επέκταση του δικτύου των κίτρινων κάδων για την συλλογή χαρτιού στα σχολεία και την οργάνωση της καμπάνιας ανακύκλωσης στα σχολεία. Αντίστοιχο πρόγραμμα έχουμε για συλλόγους, πολιτιστικούς, αθλητικούς και άλλους φορείς. Όμως τα μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορονοιού εμπόδισαν την πραγματοποίηση πολλών εκδηλώσεων, και δράσεων. Είμαστε έτοιμοι και θα υλοποιήσουμε τις δράσεις αυτές στις νέες συνθήκες.
Αρχές Ιουνίου 2021, το Πάρκο Εκπαιδευτικών Δράσεων Δήμου Πατρέων διοργάνωσε την Εβδομάδα Περιβάλλοντος, για μαθητές Δημοτικού – Γυμνασίου – Λυκείου και σε συνεργασία με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση των Διευθύνσεων Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας, που μεταξύ των άλλων περιλάμβανε και θέματα ανακύκλωσης.
Έχει ετοιμαστεί από εργαζόμενους του Δήμου και έχει εκτυπωθεί με έξοδα του Δήμου καλαίσθητο ενημερωτικό φυλλάδιο για όλα τα ρεύματα ανακύκλωσης σε 150.000 αντίτυπα που διανέμεται με τους λογαριασμούς της ΔΕΥΑΠ, ώστε να φθάσει το μήνυμα σε κάθε σπίτι και επιχείρηση. Η ανακύκλωση στο μπλε κάδο συνεχίζεται και καλούμε τους δημότες να ακολουθήσουν τις οδηγίες του φυλλαδίου.
Παρ’ όλο που η ΕΕΑΑ δεν ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις της προς το Δήμο, εμείς θα συνεχίσουμε την προσπάθεια για την ενημέρωση των μαθητών και των δημοτών με τα περιορισμένα μέσα που διαθέτουμε.
Η άλλη πολιτική για την ανακύκλωση και διαχείριση των απορριμμάτων.
Να χρηματοδοτηθεί από το κράτος το σύστημα ΔσΠ των Δήμων, το οποίο και θα επιβάλει ειδική φορολογία στις επιχειρήσεις παραγωγής ανακυκλώσιμων καταργώντας την επιβάρυνση των καταναλωτών. Έτσι μπορεί να τους υποχρεώσει να συμβάλλουν στον μείωση των αποβλήτων και όχι με ευχές, κίνητρα και φοροαπαλλαγές.
Να γίνουν διορισμοί εργαζομένων στην καθαριότητα σε μόνιμες θέσεις ώστε να λειτουργήσει το σύστημα ΔσΠ, που έχει αυξημένες απαιτήσεις σε προσωπικό γιατί θα αυξηθούν τα δίκτυα των κάδων.
Nα καταργηθούν τα βαριά πρόστιμα που καλούνται να πληρώσουν οι δημότες είτε ονομάζεται περιβαλλοντική εισφορά (ΣΥΡΙΖΑ) ή τέλος ταφής (ΝΔ), που αρχίζει με 20ευρώ/τόνο και φθάνει τα 55 ευρώ/τόνο το 2027.
Να καταργηθούν τα ανταποδοτικά τέλη. Να πληρώσει το κεφάλαιο.
Να καταργηθεί το ιδιωτικοποιημένο σύστημα της ανακύκλωσης και η εμπορευματοποίηση και κάθε μορφή ιδιωτικοποίησης της διαχείρισης αστικών αποβλήτων.
Να αποκλειστεί η παραγωγή δευτερογενούς καυσίμου από τα εργοστάσια επεξεργασίας στερεών αποβλήτων.
Διεκδικούμε την συγκρότηση Δημόσιου Φορέα διαχείρισης απορριμμάτων, που θα αναλάβει τον κεντρικό σχεδιασμό της κατασκευής εργοστασίων επεξεργασίας απορριμμάτων με πολύ χαμηλότερο κόστος και θα υιοθετήσει αποκλειστικά το σύστημα ανακύκλωσης με διαλογή στην πηγή όχι μόνο των υλικών συσκευασίας αλλά όλων των ανακυκλώσιμων και των προδιαλεγμένων οργανικών. Θα σχεδιάζει και θα υλοποιεί σε Πανελλαδικό και Τοπικό επίπεδο σε συνεργασία με τους Δήμους καμπάνιες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινωνίας και ιδιαίτερα της νεολαίας. Θα αναπτύξει την σχετική τεχνογνωσία και θα στηρίξει οικονομικά και τεχνολογικά τους Δήμους στην υλοποίηση του συστήματος της διαλογής στην πηγή. Θα εξασφαλίσει, την αξιοποίηση των ανακυκλώσιμων, για να μην καταλήγουν στους ΧΥΤΑ και να προστατευθεί η υγεία και το περιβάλλον».